De bekkenbodem tijdens de zwangerschap (pre-partum)
Tijdens de zwangerschap wordt het bindweefsel onder invloed van hormonen zwakker. De steunfunctie en soms ook de sluitfunctie van de bekkenbodem zijn verminderd. Dit proces is normaal. Door deze hormonale veranderingen en door de toegenomen buikomvang nemen ook de buikspieren in kracht af. Ook drukken de baarmoeder en het nog ongeboren kind op de bekkenbodem.
Dit alles geeft een enorme belasting op de bekkenbodem. Aandacht voor een goede verhouding tussen rust en belasting is van groot belang om klachten te voorkomen.
Een klacht die vaak voor komt tijdens de zwangerschap is urine incontinentie (urine verlies). Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen die urine incontinentie gedurende de zwangerschap hebben (is 35% van de vrouwen) een groot risico lopen dit na de zwangerschap te behouden of in een later stadium (bijvoorbeeld menopauzaal) te ontwikkelen.
De bekkenbodem en bevalling
Tijdens de bevalling is de kans groot dat er beschadiging optreedt van het urogenitale systeem. Als gevolg hiervan kunnen er klachten ontstaan zoals urine incontinentie of ontlastings incontinentie, pijn of seksuele problemen.
De soort bevalling kan van (negatieve) invloed zijn op de bekkenbodem. Denk hierbij aan een knip, een vacuüm- of tangverlossing, een langdurige uitdrijving een dergelijke. Het is ook mogelijk dat er een totaal ruptuur optreedt, waarbij de uitwendige sluitspier van de anus gehecht moet worden.
Zoals eerder beschreven hebben vrouwen die last hebben van urine incontinentie gedurende de zwangerschap een groter risico op urine incontinentie na de bevalling. Verder blijkt dat bij een tweede zwangerschap de kans op urine incontinentie hoger is als in de eerste zwangerschap al urine incontinentie problemen waren. Urine incontinentie gedurende de zwangerschap geeft een groter risico op urine incontinentie op latere leeftijd (menopauzaal).
Traumatische gebeurtenissen zoals schade van de zenuwbanen en bekkenbodemspieren gedurende de bevalling vergroten het risico van urine retentie in de postpartum periode. Risico factoren zijn: kunstverlossingen, sfincter rupturen en totaal rupturen.
De afwezigheid van een spontane mictie een paar uren na de bevalling moet in acht genomen worden: controleren van het blaasvolume met bladderscan en zo nodig katheteriseren zijn mogelijke opties. Dit helpt ter voorkoming van blaasbeschadiging en moeilijkheden in latere stadia.
De bekkenbodem na de bevalling (post-partum)
Door de belasting van de zwangerschap, de hormonale relaxatie van de bekkenbodemspieren en de druk van de baby op de bekkenbodem heeft de bekkenbodem al heel wat te verduren tijdens de zwangerschap. Direct na de bevalling is de druk van het ongeboren kind op het bekkenbodemgebied wel weg, maar het duurt nog wel even voordat de stevigheid van het steunweefsel en de spierfunctie van bekkenbodem en buik hersteld zijn.
Dit herstellen kost tijd, minimaal 6-8 weken bij een normale ongecompliceerde bevalling. Wanneer er sprake is geweest van langdurig persen, kunstverlossing, hoog geboortegewicht, fors inscheuren of knippen, kan het herstel langer duren.
Klachten t.g.v. zwangerschap en bevalling gerelateerd aan bekkenbodem
- Verzakkingsklachten. Een verzakking van blaas, baarmoeder of endeldarm kan ontstaan tijdens de zwangerschap en/of na de bevalling.
- Anale sfincter schade (schade aan de anale sluitspier)
- Urine incontinentie (urine verlies)
- Fecale incontinentie (ontlastingsverlies)
- Overactieve bekkenbodem (teveel spanning van de bekkenbodemspieren)
- Onderactieve bekkenbodem (te weinig spierspanning/kracht, verminderde ondersteuning)
- Seksuele problematiek (pijn bij teveel spanning of te weinig voelen en te weinig activiteit bij te weinig kracht van de bekkenbodemspieren)
Behandeling
Bij bovenstaande klachten kan de hulp van een bekkenfysiotherapeut worden ingeschakeld, een expert op het gebied van behandeling van bekkenbodemklachten zowel tijdens de zwangerschap als na de bevalling. Zie hiervoor de beschrijving onder het kopje specialisme/bekkenfysiotherapie op deze site.
